Phạm Xuân Nguyên là nhà phê bình văn học trên báo chí, thường xuyên viết các bài viết về những nhà văn, nhà thơ đương đại. Ông làm việc tại Viện Văn học Việt Nam, sau đó trở thành Chủ tịch Hội Nhà văn Hà Nội từ năm 2010. Ông dịch nhiều sách với bút danh Ngân Xuyên.

Năm 2011, Phạm Xuân Nguyên được Hội Liên hiệp Văn học Nghệ thuật Hà Nội giới thiệu tham gia ứng cử đại biểu Quốc hội, nhưng thất bại, sau chuyển sang cơ cấu làm việc tại Hội đồng Nhân dân thành phố Hà Nội. Trong cương lĩnh của mình, ông khẳng định: "Tôi sẽ đề đạt với hội đồng nhân dân và lãnh đạo thành phố quan tâm hơn nữa đến việc tạo các điều kiện vật chất và tinh thần cho giới văn học thủ đô sáng tạo những tác phẩm xứng đáng với bề dày truyền thống và tầm vóc của Thăng Long – Hà Nội trong quá khứ và hiện nay"[3].

Phạm Xuân Nguyên ủng hộ quan điểm đa nguyên, ủng hộ Phong Lê và Nguyễn Huệ Chi[cần dẫn nguồn], đòi tự do trong sáng tác văn học. Ông thường xuyên ký tên trong các văn bản như Phản đối Dự án Bauxite Tây Nguyên, Vận động thành lập Diễn đàn Xã hội Dân sự[4], Vận động thành lập Văn đoàn độc lập. Phạm Xuân Nguyên còn tham gia các hoạt động biểu tình trên đường phố với danh nghĩa chống Trung Quốc.[cần dẫn nguồn]

Ông cũng là một người dẫn chương trình (MC) thường xuyên trong các sự kiện liên quan đến văn học nghệ thuật[5].